طراحی لباس در ایران 2

در مقاله پیش رو قصد بر این است که تعریف مختصری از مد و مدگرایی و هم چنین رشته طراحی لباس در ایران ارائه شود و شغل طراحی لباس و نحوه تحصیل در این رشته صحبت می شود.

تعریف مد

واژه «مد» در لغت به معناى سلیقه، اسلوب، روش شیوه و …به کار مى‏رود و در اصطلاح، عبارت است از روش و طریقه‏اى موقتى که براساس ذوق و سلیقه افراد یک جامعه و سبک زندگى از جمله شکل لباس پوشیدن، نوع آداب پذیرایى و معاشرت و تزیین و معمارى خانه را تنظیم مى‏کند.

مد که به شیوه یا سبک خاصی از سلوک و رفتار، زندگی و انجام کاری تعریف شده است، هم می تواند به جریانی بالنده تبدیل شود و هم این قابلیت را دارد که به پاشنه اشیل یک جامعه و فرهنگ حاکم بر آن بدل شود و به پایه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن آسیب رساند.

تاریخچه مد

مد، کوتور، پاترون، مانتو، ژرسه و بسیار کلمات و اصطلاحات دیگر در دنیای مد وجود دارند که اصالتی فرانسوی دارند. پنج کشور در کل دنیا شهرت و اعتبار بین‌المللی در مد کسب کرده‌اند: فرانسه، ایتالیا، انگلستان، ایالات متحده آمریکا و ژاپن. به تازگی ظهور طراحان بزرگی از ترکیه و اسپانیا نیز باعث مطرح شدن این دو کشور شده است. همچنین پاکستان، هند و رومانی نیز به دلیل داشتن طراحان بسیار با استعداد خود تا حدودی شناخته شده هستند. 

تاریخچه مدگرایی

با بررسی ابعاد مختلف حیات اجتماعی بشر، روشن می شود که پدیده مد همیشه در تاریخ بشر بوده است و منحصر به دوره معاصر نیست. هرگاه این پدیده در هر دوره‏ای از تاریخ آگاهانه و با گزینش و انتخاب و با توجه به فرهنگ و چهارچوب‏های فکری و اعتقادی جامعه صورت گرفته نه تنها موجب پیدایش نارسایی‏های فرهنگی و اجتماعی نشده است؛ بلکه به عنوان یک دستاورد اجتماعی، به رشد فرهنگ جوامع کمک‏ نموده و زمینه آراستگی مناسب جنبه ظاهری زندگی مردم و افراد را فراهم کرده است. مدگرایی مثبت ـ به معنای اقتباس از پیشرفت‏های اجتماعی دیگران و به کار بردن دستاوردهای مثبت تمدنی دیگران، ـ ضمن برطرف ساختن کاستی‏های حیات اجتماعی، از دچار شدن زندگی انسان‏ها به یک نواختی پیش‏گیری کرده و روز به روز بر استحکام بیشتر پایه‏های زندگی کمک نموده و از پدیدآمدن رفتار و شیوه‏های ناخوشایندی که موجب دوری و یا نفرت و انزجار افراد از یکدیگر می‏گردد، جلوگیری به عمل آورده است.

انسان به گونه‏ای آفریده شده که همواره از حالت‏یکنواختی گریزان بوده و در مقابل، از تحول و نوآوری در زندگی استقبال می‏کند. این تمایل در حالت عادی و در صورتی که پذیرش تحول و نوآوری از روی آگاهی و به صورت تدریجی صورت پذیرد، ظاهر زندگی آدمی را خوشایند و دلپذیر می‏سازد. بنابراین میل به خودآرایی و زیباسازی محیط زندگی امری فطری است که به برکت آن، هم زمینه آراستگی صورت ظاهری محیط زندگی انسان فراهم می‏گردد و هم انگیزه تعالی و تداوم زندگی اجتماعی و روابط صحیح انسانی تقویت می‏شود. بدین‏سان عواملی که موجب ایجاد نفرت و انزجار افراد از یکدیگر و یا موجب یکنواختی زندگی بشر می‏شود، از محیط حیات اجتماعی دور شده و جنبه‏های مثبت کمال‏خواهی و زیبایی دوستی انسان، روز به روز شکوفاتر می‏گردد.

نگاهی به آغاز مد در ایران

ایرانیان در طول تاریخ همواره از سبک پوشش ویژه ای برخوردار بودند که ریشه در سنت های تمدنی آنها دارد. تمدنی که با ورود اسلام غنای مضاعفی یافت و در طی قرنها بازتابی از هویت فرهنگی ایرانیان مسلمان بوده است .در جریان تدریجی گسترش فرهنگ غرب و همچنین گسترش روند جهانی شدن، پوشش که از مهمترین مولفه های هویتی و فرهنگی خاص هر قوم و ملت است در ایران با مواجهه با پوشش غربی، به نحو مشهودی به پوشش رایج در غرب متمایل شد و مد به عنوان یک پدیده نوظهور به فرهنگ ایرانیان راه یافت.

نخستین نشانه های ورود مد به ایران به دوره قاجار باز می گردد. در این دوران افزایش مراودات بین دربار ایران و دولتهای اروپایی به ویژه بریتانیا، زمینه را برای دیدار بانوان دربار ایران با همسران سفرای خارجی فراهم کرد.

سفرهای ناصرالدین شاه و برخی درباریان به اروپا، فرستادن دانشجو و سفیر به غرب، تاسیس مدرسه دارالفنون و درپی آن ورود معلمین خارجی به ایران، اقامت گروههای سیاسی، نظامی و تجاری اروپایی همراه با خانواده هایشان در تهران و سایر شهر ها بزرگ و ارتباط برخی از درباریان و اعیان و اشراف ایرانی با این افراد و. . . ؛  باعث به وجود آمدن بستری مناسب برای ارتباطات اجتماعی- فرهنگی میان ایرانیان و اروپائیان شد. و حاصل این گونه تعاملات تاثیری بود که فرهنگ غربی بر شیوه زندگی، آداب و رفتار و اندیشه های ایرانیان گذاشت و در پی آن تغییراتی که در سبک پوشش مردم به وجود آمد.

تعریف طراحی لباس

طراحی لباس شکلی از هنر است که به ساخت لباس و دیگر اکسسوری های مورد نیاز افراد اختصاص دارد. این هنر شامل فرآیندی بسیار دقیق از انتخاب یک طرح تا مراحل پایانی دوخت و ارائه لباس است. 

تاریخچه طراح لباس

قرن نوزدهم میلادی چارلز فردریک ورث (Charles Frederick Worth) با دوختن برچسب نام خود به لباس‌هایی که طراحی می کرد زمینه ساز شروع طراحی مد به طور کلی شد.

درست پیش از آنکه بزازها مزون‌های لباس (خانه‌های مد) خود را در پاریس برپا کنند و انبوه خیاط‌های شناخته نشده دست به خلاقیت بزنند و مدهای عالی که در دادگاه‌های سلطنتی پوشیده می‌شدند برچیده شوند. موفقیت ورث به طوری بود که او به جای اینکه مانند خیاط‌های دیگر که در گذشته تنها از دستور مشتری پیروی می کردند رفتار کند، می‌توانست به مشتریانش دیکته کند چه بپوشند. واژه ی ‘طراح مد’ در حقیقت اولین بار برای توصیف او ساخته شد. در حالیکه مقوله ی پوشاک در هر دوره ی زمانی توسط دانشگاهیان مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است، تنها خلق پوشاک از سال ۱۸۵۸ به بعد را می‌توان به طور مؤثر طراحی لباس در نظر گرفت.

در همان دوره بود که بسیاری از مزون‌های لباس (خانه‌های مد) شروع به استخدام هنرمندان و نقاش‌ها کردند تا طرح لباس‌ها را بکشند.

تاریخ طراحی لباس در ایران

تاریخچه طراحی لباس از زمانی شروع شد که بانوی ارشد فتحعلی شاه، یک مهمانی ترتیب داد و از «الیزابت مک نیل»، همسر «جان مک نیل»، دعوت کرد که در این مهمانی حضور داشته باشد. الیزابت همسر فرستاده بریتانیا در ایران بود که در سال ۱۸۲۷ به دربار فتحعلی شاه آمده بود تا فصل جدیدی از روابط ایران با اروپا آغاز شود.

الیزابت مک نیل، قصد کرد لباس ساتن سپید، تزئین شده با چین‌های توری و همچنین ردای قرمز ابریشمی بر تن کند. لباس او در تضاد با لباس‌ها و جواهرات با شکوه و پر زرق و برق خانم‌های درباری بود. اما همین لباس ساده چشم بانوی اول دربار ایران را گرفت و نقطه شروعی شد بر تغییر لباس زنان دربار قاجار.

بعدها در سال ۱۸۵۰، «لیدی شیل» با «ملک جهان» مادر ناصرالدین شاه دیدار کرد. او شرحی شگرف از لباس‌های دربار نوشت و در یادداشت‌هایش آورد که چقدر لباس‌های ساده اروپایی‌اش خانم‌های قجری را همزمان مجذوب و متحیر کرده بود.

اولین طراح لباس ایرانی

زینت جهانشاه، دختر یکی از سرهنگ‌های وزارت جنگ آن دوره در آموزشگاه بین المللی آلمان تحصیل کرد و پس از ازدواج با یکی از افسران نظام، به سوئیس رفت و در آنجا حدود یکسال هنر خیاطی و روش برش روی مانکن را فرا گرفت، سپس به پاریس که یکی از مراکز اصلی صدور مد دنیا بود و هست سفر کرد و در آنجا در خیاطی مهارت زیادی کسب کرد و همچنین تحت تعلیم “پیر بالمن” یکی از طراحان معروف آن زمان رموز خیاطی مدرن و بوتیک داری را فرا گرفت.

زینت جهانشاه در سال ۱۳۲۱ به همراه همسرش به ایران بازگشت. او در بدو ورود به ایران، اقدام به افتتاح یک لباس فروشی و خیاط خانه در خیابان امیریه شهر تهران کرد

از آنجا که زینت جهانشاه اولین طراح زن ایرانی بود، خیاط خانه او بسیار مورد استقبال خانم های آن زمان قرار گرفت.

هدف طراح لباس

هدف طراحان لباس را میتوان در دو سطح طراحی برای تولید انبوه با رویکرد برند سازی و طراحی به صورت کارگاه های شخصی و تک دوزی تقسیم کرد. در هر دو صورت طراحان لباس می کوشند با توجه به نیازها و نواقص بازار پوشاک و البته ایده پردازی های خود لباس هایی را طراحی کنند که علاوه بر ارضای سلیقه مشتریان ، با  رویکرد اصولی در استفاده از رنگ ها و پارچه ها  زیبا ، قابل رقابت و مقرون به صرفه باشند.

جایگاه طراحی لباس در ایران

واردات بی رویه پوشاک و استفاده نکردن از طراحان داخلی برای اندک پوشاک تولید شده در داخل منجر به بی توجهی بخش صنعت به استفاده از طراح شده است. در واقع حلقه ارتباط تولید کننده و طراح در کشور ما گم شده است

طراحی لباس و مد علی رغم اینکه در تمام دنیا جز قوی ترین صنعتهاست ، همواره موضوعی حاشیه ای در کشور ما بوده و کمتر به آن پرداخته شده است.

طراحی لباس و پارچه واقعا مورد نیاز جامعه است و در گذشته ایران حرف اول را در این زمینه می زد. با توجه به قدمتی که در تاریخ ایران در این زمینه داشته ایم و تاریخ پارچه در ایران، امروزه باید مجددا این تاریخچه را هم در تولید پارچه های خوب و هم طراحی لباسهای مناسب احیا کنیم

 

در گذشته از طراحی لباسهای ترک برای تولید پوشاک استفاده می شد ولی هم اکنون درخواستهای بسیاری از واحدهای صنعتی برای استفاده از طراح داریم.

برخی تولید کننده ها به دلیل هزینه ای که باید صرف طراح کنند، احساس نیاز نمی کنند و هنوز به این باور نرسیده اند که اگر طراح در تولیدی آنها مشغول به کار شود و طرح خوبی را ارائه کند، فعالیتشان پیشرفت قابل ملاحظه ای می کند.

از این رو می توان نتیجه گرفت که طراحی لباس در ایران هنوز نه تنها به جایگاهی که باید نرسیده، بلکه در وضعیت نابسامانی به سر می برد که در اکثر مواقع باعث دلسردی طراحان میشود.

درباره شغل طراحی لباس در ایران

طراحی لباس شکلی از هنر است که به ساخت لباس و دیگر اکسسوری های مورد نیاز افراد اختصاص دارد. این هنر شامل فرآیندی بسیار دقیق از انتخاب یک طرح تا مراحل پایانی دوخت و ارائه لباس است.

یک طراح لباس در زمینه تجربیات خیاطی نظیر برش، پارچه شناسی، دوخت و… نیز باید دستی بر آتش داشته باشد و بتواند تفاوت موجود بین سطوح کیفیتی مختلف پارچه ها را تشخیص دهد.

داشتن درک درست از شیوه زندگی و نیاز های و خواسته های مشتریان نیز در هنر طراحی لباس از ملزومات است. طراحان باید دارای مهارت های ارتباطی خوبی باشند و بتوانند ایده های ذهنی خود را به خوبی بیان کنند. و مهم ترین چیز  این است که فرد طراح دارای ایده های بدیع، جدید و اورجینالی باشد تا بتواند نظر مخاطبین را جلب کند و در کار خود موفق شود. 

آموزش طراحی لباس در ایران

دانشگاه های دارای رشته طراحی لباس و مراکز آموزش طراحی لباس

در حال حاضر در ایران شما دو راهکار برای یاد گرفتن طراحی لباس دارید.راه اول رفتن به دانشگاه و گذراندن این رشته در قالب تدریس دانشگاهی است. مانند بسیاری از رشته های دانشگاهی این رشته ۱۴۴ واحد دانشگاهی داشته و برای گذراندن این رشته باید به دانشگاه های معتبر مثل دانشگاه الزهرا ، دانشگاه شریعتی و … مراجعه نمایید. راه دوم شرکت در کلاس های آموزشگاههای معتبر خیاطی است.

 

بازار کار طراحی لباس در ایران

از لحاظ استراتژی با توجه به وجود جمعیت جوان و مشتاق شیک پوشی در ایران این شغل در حال حاضر از شغل های پردرآمد محسوب می گردد، که البته آینده روشنتری برای آن پیش بینی می شود. امروزه‌ صاحبان‌ صنایع‌ متوجه‌ شده‌اند که‌ باید اصول‌ علمی‌ طراحی‌ و رنگ‌بندی‌ را رعایت‌ کنند،  تا کارشان‌ توان‌ رقابت‌ در بازار را داشته‌ باشد.

از نکات دیگر در مورد شغل طراحی لباس می توان به ویژگی فرد محور بودن آن اشاره کرد. برای کار در این رشته نیاز به سرمایه اولیه نیست و توان شخصی طراح نقش اول و آخر را بازی می کند.

بازار کار طراحی‌ لباس‌ نیز بسیار خوب‌ است‌ و حتی‌ اگر فارغ‌التحصیل‌ این‌ گرایش‌ جذب‌ سازمان‌ها و مراکز خصوصی‌ و دولتی‌ نشود، می‌تواند با سرمایه‌ای‌ اندک‌ برای‌ خود، کار کند.

جمع بندی

طراحی لباس در ایران رشته بسیار نوپایی است ، علی رغم نبودن توجه کافی به این رشته بستر و زمینه برای رشد طراحان چیره دست و برندهای با کیفیت وجود دارد و امید به رشد روز افزون این رشته در ایران و یافتن جایگاهش داریم.